SKA 13: İklim Eylemi

Yazan: Elif Kahraman

“İklim değişikliği, insanlığın en büyük meydan okuması ve en büyük fırsatlarından biridir.” - John Holdren, bilim insanı

İklim değişikliği, coğrafi konumu ne olursa olsun tüm ülkeleri etkileyen küresel bir krizdir. Değişen hava koşulları, yükselen deniz seviyeleri ve artan sıcaklıklar, yalnızca insanların yaşamını tehdit etmekle kalmıyor, aynı zamanda dünya ekonomilerini derinden sarsıyor. Fosil yakıtlara verilen sübvansiyonlar, küresel ısınmayı engellemeye yönelik çabaların %7,1’ini oluşturmakta ve bu miktar, hükümetlerin yıllık eğitim ve sağlık harcamalarından bile daha fazla bir tutara denk gelmektedir. 2023 yılı itibarıyla fosil yakıt sübvansiyonları 7 trilyon dolara ulaşmış durumdadır. Bu durum, iklim krizine karşı etkili bir mücadele için mevcut üretim ve tüketim modellerinin değişmesini zorunlu kılmaktadır. Gezegenimizi geleceğe taşıyabilmek adına ekonomik yapının dönüştürülmesi, emisyonların hızla azaltılması ve kirliliğin önlenmesi kritik önem taşımaktadır.  [1]

Birleşmiş Milletler ve partnerleri tarafından dünya çapında yürütülen bir anket olan MY World 2030’un sonuçlarına göre, “İklim Eylemi” amacını değerlendiren 202.185 kişinin %40’ı mevcut durumu olumsuz değerlendirirken, %28,3’ü pozitif bir değerlendirme yapmıştır [2]. Bu, küresel toplumun iklim değişikliğiyle mücadelede daha etkili ve hızlı olacak şekilde ilerleme kaydedilmesi gerektiği yönündeki beklentilerin bir göstergesidir. Toplumsal eşitsizliklerin giderilmesi, adil bir geçişin sağlanması ve yerli halklar, yerel topluluklar, göçmenler, çocuklar, engelli bireyler ve diğer savunmasız grupların haklarının korunması gerekmektedir. Bir yandan da biyolojik çeşitliliğin kaybı ile mücadele etmek ve çevresel bozulmayı durdurmak, sürdürülebilir bir dünya için olmazsa olmazdır. 2023 yılı itibarıyla iklim krizi hızla artmış, rekor sıcaklıklar yaşanmış ve küresel sera gazı emisyonları artmaya devam etmiştir. Dünya çapındaki topluluklar, giderek daha sık ve şiddetli hale gelen hava olayları ve felaketlerle karşı karşıya kalırken, her gün hayatlar ve geçim kaynakları yok olmaktadır [3].

Bütün ülkeler, bu kritik süreçte küresel ısınmanın etkilerini azaltmak için gerekli adımları atmalı ve dünyamızı iklim değişikliğine karşı daha dayanıklı bir hale getirmek için çabalamalıdır. Sizin için derlediğimiz dünya çapında yerel yönetimlerin bu amaca yönelik yaptığı bazı çalışmaları inceleyelim.

Belén, Kosta Rika

Kosta Rika’da konumlanan küçük bir şehir olan Belén, bulunduğu havzadaki en düşük rakıma sahip olduğundan dolayı yağışlı mevsimlerde taşan nehirler dolayısıyla sel riskiyle karşı karşıya kalmaktadır. Bu durum, olduğu rakım ve çarpık kentleşme sebebiyle daha vahim bir hale gelmektedir. Her yıl, sel felaketleri sonucu hatrı sayılır ölçüde kayıplar yaşanmaktadır. Belén’in yerel yönetimi de daha fazla kayıp yaşamamak adına kamu alanlarını ve altyapıyı doğa temelli çözümlerden yararlanarak kapsamlı bir çözüm planı oluşturmuştur.

Belén Belediyesi, olası riskleri modelleyip raporlayarak bir Belediye Risk Planı ortaya çıkarmıştır. Plan kapsamında sağlam kararlar almayı hedeflemiştir. Belediye, bu planı uygulama amacıyla 2020 yılında çözüm ve veri odaklı çalışmalar ile beraber uygulama geliştirilmesi için bir kamu ihalesi açmıştır. İhaleyi kazanan teklif ise Belén’i sel risklerini azaltmayı ve su kaynaklarının yönetimini daha sürdürülebilir hale getirmeyi hedefleyen “Sünger Şehir” haline getirmeyi önermiştir. Bu öneri sayesinde şehirdeki hidrolik döngü, şehre ekosistem hizmetleri sağlayan çeşitli doğa temelli çözümlerle birleştirilmiş olacaktır. Belén’de yapılan iyileştirme çalışmaları; topluluğa ekosistem hizmetleri sunarken aynı zamanda mahalledeki sosyal yapının iyileştirilmesine de katkı sağlamaktadır [4].

İstanbul, Türkiye

Kadıköy Belediyesi, iklim krizine karşı harekete geçme amacıyla 5 temel adımdan oluşan bir “Atıksız Yaşam Hareketi” başlattı. Bu 5 temel adım;

1. Reddet: İhtiyacın olandan fazlasını kullanmamak, gereksiz tüketimi engellemek ve atık oluşumunu azaltmak için bilinçli bir tercihtir.
2. Azalt: İhtiyaçlarımız için kullandığımız ürünleri yalnızca gerektiği kadar temin etmek, kullan-at ürünler tüketmek yerine tekrar tekrar iş görebilecek ürünlere yönelmek atık oluşumunu azaltmada faydalı olmaktadır.
3. Yeniden Kullan: Kullanılmış ürünler artık eski kullanım alanlarına hizmet edemeyecek olsalar dahi onlara yeni kullanım alanları bulmak bu harekete katkı sağlayan önemli bir adımdır.
4. Ayrıştır: Atıksız Yaşam konsepti, adından da anlaşılabileceği üzere geri dönüşümü arttırma amaçlı izlenen bir rota değildir. Tam tersi olarak azaltmak gerekmektedir. Yine de elimizde olan malzemeler için tek çaremiz geri dönüştürmek ise, bu malzemeleri ayrıştırarak dönüştürmek de sürdürülebilir bir yaşam şekline fayda sağlamaktadır.
5. Dönüştür (Kompost Yap): Mutfakta çıkarılan atıklar, evsel atıklarımızın yarısından daha fazladır. Organik atıklar (yumurta kabukları, sebze-meyve artıkları vb.), oldukça basit yollarla çürüterek komposta dönüştürülebilmektedir. Ortaya çıkan gübre ise doğaya kazandırılmaya uygundur.,

Belediye bu 5 temel adım kapsamında farklı projeler yürütmektedir [5]. Bunlardan bazıları;

Atıksız Yaşam Dükkanı: Dükkan içerisinde satışa sunulan ürünler, tedarik süreçlerinden itibaren atık çıkarmayacak şekilde üretilmektedirler. Satış yapılırken ise ambalajsız veyahut depozitolu olarak alınabilecek ambalajlar ile satılmaktadırlar. Gıda ürünleri ise “ekolojik ürün” başlığı altında olup yerel tohumda, mevsiminde ve zehirli kimyasallar kullanmadan üretim yapan yerel üreticilerden ve kooperatiflerden tedarik edilmektedir.[6]

Tek Kullanımlık Plastiklerin Azaltılması: “Az Atık Çok Kahve” kampanyası kapsamında projeye katılan kafelerin kahve ve çay atıkları ekipler tarafından toplanarak Ekolojik Yaşam Merkezinde bulunan Kompost Noktasında komposta dönüştürülmüştür. İlk olarak 2020 Atık Azaltım Haftasında başlayan bu hareket; 2021, 2022 ve 2023 yıllarında da devam etmiştir. [7]

Kaynakça:

[1] Sustainable Development Goals Action Campaign, Climate Action. Erişim Tarihi: 29.11.2024. https://sdgactioncampaign.org/our-focus-areas/

[2] MY World. The United Nations Global Survey For A Better World. Erişim Tarihi: 29.11.2024. https://lookerstudio.google.com/reporting/14nxNJIeenggWkXv5PzHOsPNrclibxuHH/page/66Sr

[3] The Sustainable Development Goals Report 2024, United Nations. Erişim Tarihi: 29.11.2024. https://unstats.un.org/sdgs/report/2024/The-Sustainable-Development-Goals-Report-2024.pdf

[4] World Cities Report 2024 Cities and Climate Action Case Study Annex, UN-HABITAT. Erişim Tarihi: 29.11.2024. https://unhabitat.org/sites/default/files/2024/11/world_cities_report_2024_case_study_annex.pdf

[5] Atıksız Yaşam Hareketi, Kadıköy Belediyesi. Erişim Tarihi: 29.11.2024. https://cevre.kadikoy.bel.tr/proje/kadikoy-belediyesi-atiksiz-yasam-hareketi

[6] Atıksız Yaşam Dükkanı, Kadıköy Belediyesi. Erişim Tarihi: 29.11.2024. https://atiksizyasamdukkani.kadikoy.bel.tr/

[7] Tek Kullanımlık Plastiklerin Azaltılması, Kadıköy Belediyesi. Erişim Tarihi: 29.11.2024. https://cevre.kadikoy.bel.tr/proje/tek-kullanimlik-plastiklerin-azaltilmasi